1
为什么？你们不停地问为什么。为什么我来这里， 为什么逃亡，为什么再次离去？我要去哪里？你们有些太刨根问底了！我得快点上路，时间已经不多。 说一段入夜后的故事么？那么，就请听我讲吧。 其实并没有多少听众，带耳朵来的不见得愿意听，即使有人听到，他们也并不在意。 但是既然你们问我，就应该给你们一个答案。
我当然记我出生的小镇子，它和你们所在的村镇并不一样，那里连一条街道都没有，零零散散地有一些房子，但是在我的记忆中，它们很整洁。这里从早到晚都很亮。夜晚也很如同白昼。月亮每晚都出现，她有时像个笑脸，有时又像一片土豆。 但是每天晚上它都出现在我的头顶，遥遥地挂在夜空。太阳总是那么灿烂。云，我曾以为再也看不到了，但它不可避免，因为这不是我能选择的事情。
士兵进村时我不在场。我去井边打水了。我知道，这是女人的活计，但我的妹妹身体太虚弱了，而妈妈也要为婴儿哺乳，所以我是唯可以去汲水的人，尽管我实在讨厌去打水，因为井边的女孩儿们总是在取笑我。有时候我宁愿渴死也不愿意去井边，不过这只是说说而已，因为口渴的感觉不是闹着玩的，特别是在你很可能再也喝不到水的情况下。
这就是我去那口井旁边的原因: 渴。我看着角落搂着婴儿躺在那里的母亲，啼哭的妹妹，瘦骨嶙峋的弟弟们，还有沉默的父亲。镇上所有人都充满了恐惧，估计他们被恐惧吓倒了。我想，你越是害怕恐惧，恐惧就越变得可怕。但我并不害怕。于是我去了井边。 女孩们已经在那里望着我发出讥讽的笑声了。似乎她们知道我不知道的事情，或许知道什么吧，但我真的很讨厌她们。 我觉得她们在从我身上扒下什么，让我对自己有一种奇怪的感觉。
我依然记得井边的那棵树。 在那之后我就没有看到更多的树了。这是一棵枝繁叶茂的大树，是镇上唯一的没有光秃的老古董 – 当然还有那些山羊，它们都长着胡子，看上去有几百年那么老。 女孩们喜欢聚集在井边，而男孩们则站在树的周围。 男孩子们和动物们。加上苍蝇。还有难闻的气味。这就是她们留在水边的原因。
离开那口井时，我感到十分沮丧。我感觉此时的我不是真正的自己。其中一个女孩对我咆哮，她这个举动让我突然感觉自己十分渺小。直到现在，我也不知道自己为什么会有这样的感觉。这段回家的路有大约三小时，我独自前行，因为那天我是井边唯一的男孩。 其它时候偶尔会有一两个男孩儿，但当我们在一起的时候，并没什么话可说。我们在井边取水，又各自离开。回村的路很远 - 我说过的。恐怕你们想象不出我家乡的样子，那里实在很穷，大多是沙子和灌木丛，几棵奇形怪状的树，也并没有像你们这里的山脉、田野，或者大城镇。一路上我的脑子里并没有想什么，也没有什么景物值得我留意。我只是走啊走，因为我要回家。
然而当我回到家时，家里却已空无一人。
他们都不知去向。 妈妈，婴儿，爸爸，弟弟妹妹，还有邻居们。都不见了，无踪无影。 除了几只狗，其它的牲畜也都不在了。都死去了。 墙后面有一只白色的山羊。周围一片死寂，连山羊也不出声。我头顶那一片天空仍然是蓝色的，但却听不到一声鸟叫。整个村庄都空无一人。好像是有怪风席卷了这个地方，带走了所有的人。
我放下水桶，只想逃跑。但是我能跑向哪里呢？ 回到通向井边的三个小时的小路吗？ 我没有那样做，而是围着房子走了一圈。每栋房子都是老样子，一切如常。 有些人家的门口还整齐地摆放着鞋子。其它的人家房子里放着装有食物的陶罐。但是都不见人影。起初我低声地问：
“有人吗？”
没有人回应我。
“有人吗？” 我提高了音量。
几分钟后，我又再一次大喊道：“这里有人吗？ 都在哪里啊？ 你们在哪儿？'
我喊着爸爸和妈妈的名字，喊村长汉斯。我喊啊喊啊，直到声嘶力竭。 但依然没有任何回应，任何动静。 即便是山羊也像石头一样一动不动。
3
“我是法蒂玛”，她说，“我很高兴你活了下来。”
“我也是，”我不假思索地说道。
'你要去哪里？' 她问我。
“他们说我要去欧洲，”我说。
“我们都要去欧洲，” 她说，脸上带着同样的笑容，“但到底去哪里呢？”
“我不知道，” 我说，“但欧洲不可能那么大。”
“欧洲很大，人也很多。”
“还很有钱，” 我说，脑中闪过我听过的所有有关欧洲的故事。 “听说那里遍地黄金，人人都很富有。”
“这我不知道，” 她平静地说，“但只要没有战争，其它的我都不在乎。”
我没再说话，但是脑子里想的是村子里的尸体正被狗舔着，没有食物的陶罐冒着烟。她感觉到了我的沉默，找了个话题 ：
“你去打仗了吗?”
“我没去打仗，但是它打到了我家门口。”
“我也是。我不愿看到战争，但它不请自来。你父母呢?”
“我不知道。”
“他们可能死了吧。那你的兄弟姐妹呢？”
“我也不知道。”
“他们可能也死了。”
“你呢？” 我想把问题转回给她，因为我被问得很痛苦。
“和你的情况一样，” 她说。 “士兵来了！”
这句话在我耳边回响：“士兵来了！ 士兵来了！ 士兵来了！”
“一帮强盗也来到我的村庄，这就是村子的末日了。士兵们来了，村民们都消失了。 士兵们来的时候，就是人们消失的时候。”
4
“那就是你要去的地方！”他说着，不知道从哪里拿出了一管机关枪。
“所有人都下水！” 他命令道。 “你们的旅途结束了！ 欧洲就在那边！ 如果你们会游泳，那你们就游过去吧！不会的话就听天由命!” 他冷笑着。
他抓住了一个离他最近的人，把他扔进了海里。他疯狂地向一个对他大喊大叫的人开枪，接着用枪托击打另一个人的头部。 就在这个时候，我们中的一些人已经跳进了水里，而其他站在周围的人绝望地望着天空。 月下一个巨大的黑影从船的后面升起，带着一种让人感到颤栗的愤怒冲向那个独眼的男人。 枪声立即响起，随着令人窒息的砰砰声，影子即刻消失。 骚动平静下来，人们开始跳入大海。
“下次再来可以少收你们的钱！” 他冷笑着, 看着人们一个接一个地消失在海里。
“抓住我的胳膊！” 法蒂玛说，因为她离我最近。
“但我不会游泳！” 我说。
“没关系，” 她说，“我水性好，可以带着你游。”
我从船上跳下来时， 听到一声尖叫和狂笑。 我好像看到一个男人嘴里的羽毛。似乎有一只爪子划过天空。我感觉身后有一对黑眼睛追随着我，慢慢地向大海深处沉浮。。。
6
我顺着人声噪杂的方向寻去。 来来往往的车辆如潮。 我行走在人流里。感觉很虚弱， 缺氧使我昏厥，海中的漂流令我窒息，我不知自己身在何处。
这里的人都穿着厚厚的衣服，而我却几乎衣不遮体。天气说不上特别寒冷，但每走一步却都会让我感到入骨的潮湿。我不知道我此刻在哪里。道路上的标识都使用字母，我既不会读更不会写，所以它们对我毫无帮助。此刻，我的的确确身在欧洲。湿冷，阴沉，灰暗的欧洲。
法蒂玛已不知去向，和我同行的人也不见了，只有我自己。 没有钱，没有食物，语言也不通。 但是，我还活着。是的，我逃过了死神的魔爪。我活了下来了，因为我没有从周围路人的眼里看到恐惧。我还活着，能活着真好，我还可以唱歌，蹦高，跳舞或大笑。当然我也可以流泪，但，尽管发生了可怕的一切，我不愿哭泣。
那一夜，我睡在在街角。
1
Cén fáth? Cén fáth, a deir tú liom. Cén fáth ar tháinig mé anseo, agus anois go bhfuil mé ag imeacht? Cén fáth a bhfuilim ag gluaiseacht arís? Agus cá bhfuil mo thriall? Cén méid den scéal sin atá uait? Beidh orm gluaiseacht gan mhoill, níl a oiread sin ama againn. Cuid mhaith den oíche, is dócha. Mar sin, éist liom. Is beag duine a d’éist, agus na daoine a d’éist níor chuala. Na daoine a chuala ba chuma leo. Ach ó chuir tú an cheist, tá freagra ag dul duit.
Is cuimhin liom an baile arbh as dom, gan amhras. Ní baile é mar atá agaibhse anseo. Ní dheachaigh aon tsráid tríd. Bhí na tithe scaipthe. Ach iad néata, mar is cuimhin liom. Ach bhí sé geal, geal ó mhaidin go hoíche. Bhí an oíche geal freisin. An ghealach ann gach oíche. Uaireanta mar a bheadh aghaidh ag gáire. Uaireanta eile mar a bheadh slisne de phráta. Ach bhí sí os mo chionn gach oíche, ar shlí nach mbíonn sí anseo. An ghrian ag taitneamh de shíor. Níor cheap mé riamh go mbeadh grá agam do scamaill arís. Ach beidh. Ní bheidh aon dul as agam.
Ní fhaca mé na saighdiúirí nuair a tháinig siad. Ní raibh mé ann. Bhí mé amuigh ag an tobar ag fáil uisce. Obair mná, tá a fhios agam, ach bhí mo dheirfiúr rólag le dul ann. Bhí mo mhathair ag cothú an linbh, agus ba mise an t-aon duine amháin a d’fhéadfadh dul ann. Ba ghráin liom í mar obair. Na cailíní go léir ag magadh fúm. Uaireanta b’fhearr liom bás a fháil den tart. Ach níorbh fhearr, dáiríre. Ní cúis gháire é an tart. Go háirithe an tart nuair nach bhfuil a fhios agat an bhfaighidh tú deoch eile go deo.
B’in é an fáth a ndeachaigh mé go dtí an tobar. An tart. Agus cuimhne mo mháthar sínte sa chúinne leis an leanbh. Mo dheirfiúr ag gol. Mo chuid deartháireacha chomh seang leis an maide. M’athair gan focal as. Eagla ar gach duine sa bhaile. Eagla roimh an eagla, shíl mé. Ach gan aon eagla ormsa. Chuaigh mé go dtí an tobar. Bhí na cailíní ann romham. Iad ag scigireacht is ag gáire. Cheapfá go raibh rud éigin ar eolas acu nach raibh ar eolas agamsa. B’fhéidir go raibh. Bhí fuath agam dóibh. Bhraith mé go raibh rud éigin á bhaint acu díom. Bhraith mé nár mise mé féin.
Is cuimhin liom anois an crann os cionn an tobair. Ní fhaca mé mórán crann ina dhiaidh sin go ceann tamaill. Crann mór a bhí ann a raibh mórán gruaige aige. Ba é an t-aon seanrud ar an mbaile a raibh aon ghruaig air. Seachas an gabhar. Ach bhí na gabhair go léir sean. Bhí meigeall orthu, agus féachaint na gcéadta bliain ina ngnúis. Bhíodh na cailíní timpeall ar an tobar, fad is a bhíodh na buachaillí timpeall ar an gcrann. Na buachaillí agus na hainmhithe. Na buachaillí agus na hainmhithe agus na cuileoga. Na buachaillí agus na hainmhithe agus na cuileoga agus an boladh. Níor thaitin boladh leis na cailíní. B’in é an fáth a mbídís in aice leis an uisce.
Bhí drochaoibh orm nuair a d’fhág mé an tobar. Ní raibh mé istigh liom féin ná le haon duine eile. Rinne cailín amháin drannadh liom, agus bhraith mé chomh beag le mo lúidín. Ní thuigim fós cén fáth ar bhraith mé mar sin. Bhí siúl fada agam ar ais go dtí an baile. Siúl fada fada. Siúl trí huair an chloig, mar a deirimid anois. Bhí mé liom fein, mar ba mé an t-aon bhuachaill amháin ag an tobar an lá sin. Laethanta eile, bhíodh duine nó beirt. Ar mo nós féin. Daoine nach raibh aon dul as acu. Ní deirimis mórán, fad is a bhímis ann. An t-uisce a thógaint, agus imeacht linn. Siúl fada, mar a dúirt mé, go dtí an baile. Ní dócha go dtuigfeá an taobh tíre arbh as mé. Ní raibh mórán ann. Gaineamh is mó, agus sceacha, agus crann thall is abhus. Ní raibh sléibhte mar atá anseo. Ná páirceanna, ná bailte móra. Shiúil mise ach ní raibh mé ag cuimhneamh ar rud ar bith faoi leith. Shiúil mise mar ní raibh aon rud faoi leith le feiceáil agam. Shiúil mé liom, mar b’éigean dom an baile a shroicheadh.
Nuair a shroich mé an baile, ní raibh aon duine ann romham.
Bhí gach duine imithe. Mo mháthair, an leanbh, m’athair, mo dheirfiúracha, mo dheartháireacha, na comharsana. Bhí siad ar fad imithe. Gan rian orthu. Bhí na hainmhithe imithe freisin, seachas cúpla madra. Agus bhí siad sin marbh. Bhí gabhar bán amháin laistiar de bhalla. Bhí ciúnas aisteach san áit. An gabhar féin, ní raibh gíocs as. Bhí an spéir ghorm fós os mo chionn, ach níor chuala mé éan ar bith. Bhí an baile go léir folamh. Cheapfá gur tháinig gaoth éigin agus gur scuab sí gach duine chun siúil.
Leag mé an t-uisce síos agus tháinig fonn millteanach orm rith as an áit. Ach cá rithfinn? Trí huair an chloig ar ais don tobar? Ina ionad sin, shiúil mé timpeall ar na tithe. Bhí gach teach mar ba chleachtach liom iad. Bhí gach rud mar a bhíodh. Bróga fágtha go néata i dtithe áirithe. Potaí cré agus bia te iontu i dtithe eile. Ach gan duine ar bith iontu. Labhair mé i gcogar ar dtús.
‘An bhfuil aon duine anseo?’
Ach freagra ní bhfuair mé.
‘An bhfuil aon duine anseo?’ a dúirt mé i nglór níos láidre.
Tar éis cúpla nóiméad bhí mé ag béiceach in ard mo ghutha: ‘An bhfuil aon duine anseo? Cá bhfuil gach duine? Cá bhfuil sibh?’
Ghlaoigh mé ar m’athair is ar mo mháthair. Ghlaoigh mé ar Hansa, taoiseach an bhaile. Ghlaoigh mé is ghlaoigh mé is ghlaoigh mé go dtí go raibh mo ghuth caite. Ach freagra ar bith, ná rian de fhreagra ní bhfuair mé. An gabhar féin, d’fhan sé gan corraí as. (Leathanaigh 5-11)
3
‘Is mise Fatima’, ar sise, ‘tá áthas orm gur tháinig tú slán.’
‘Mise freisin’, arsa mise, ach ní raibh mórán ama agam le smaoineamh i gceart air.
‘Cá bhfuil tú ag dul?’ a d’fhiafraigh sí díom.
‘Deirtear liom go bhfuil mé ag dul chun na hEorpa’, arsa mise.
‘Táimid go léir ag dul chun na hEorpa’, ar sise, agus an gáire sin i gcónaí ar a béal, ‘ach cén áit go díreach?’
‘Níl a fhios agam’, arsa mise, ‘ach ní féidir go bhfuil an Eoraip chomh mór sin’.
‘Tá an Eoraip ollmhór, lán de dhaoine.’
‘Lán d’airgead, leis,’ arsa mise, ag cuimhneamh dom ar na scéalta a chuala mé. ‘Deirtear go bhfuil ór le fáil ar na sráideanna, agus go bhfuil gach duine saibhir.’
‘Níl a fhios agam faoi sin,’ ar sise go ciúin, ‘ach is cuma liom fad is nach bhfuil aon chogadh ann.’
Ní dúirt mise faic, ach bhí cuimhne agam ar na corpáin sa bhaile, ar na madraí á líreac, ar an deatach ag éirí ó phota gan bhia. Thug sí an tost faoi deara. Rinne sí an tost a scagadh.
‘Bhí tú sa chogadh?’ Ceist a bhí ann.
‘Ní raibh mise sa chogadh’, a dúirt mé, ‘ach tháinig an cogadh chugam’.
‘Chugamsa freisin’, ar sise, ‘níor thug mé aon chuireadh dó. Tagann an cogadh chugat gan chuireadh, gan iarraidh. Do thuismitheoirí?’
‘Níl a fhios agam’.
‘Ionann sin agus iad a bheith marbh. Do chuid deartháireachta, deirfiúracha?’
‘Níl a fhios agam ach oiread’.
‘Ionann sin agus iad a bheith marbh chomh maith céanna’.
‘Agus tusa?’ Bhí mé ag iarraidh an cheist a chasadh ar ais chuici. Bhí róphianmhar domsa.
‘Mar an gcéanna,’ ar sise. ‘Tháinig na saighdiúirí’.
D’fhan an frása ag sondáil i mo chluasa. ‘Tháinig na saighdiúirí! Tháinig na saighdiúirí! Tháinig na saighdiúirí!’
Tháinig dream éigin chun an bhaile agam féin, agus b’in deireadh leis an mbaile. Tháinig na saighdiúirí agus d’imigh na daoine. D’imigh na daoine nuair a tháinig na saighdiúirí. (Leathanaigh 47-49)
4
‘Gach duine agaibh isteach san fharraige!’ ar seisean mar ordú. ‘Tá an turas thart! Tá an Eoraip ansin thall! An té a bhfuil snámh aige, snámhadh! An té nach bhfuil, bíodh an chearc aige!’ Agus dhein smutadh mór gáire.
Rug greim ar an té is túisce a bhí ina aice, is rop isteach san fharraige é. Bhain slais as duine eile a bhí ag glámáil chuige, agus bhuail buta den ghunna ar chloigeann duine eile. Faoi sin, bhí cuid againn ag léim san fharraige. Cuid eile ina seasamh thart ag féachaint go fiáin ar an spéir. D’ardaigh scáil mhór dhubh aníos as tóin an bháid, fear a scuchfadh an ghealach anuas déarfá, is rinne áladh faoi fhear na leathshúile. Chualathas prap láithreach ón ngunna, prap marbhánta múchta, ach mharaigh an scáil de phreab. B’in deireadh le haon útamáil. Thosaigh cách ar léim isteach san fharraige.
‘Beidh sé níos saoire má thagann sibh an treo seo arís!’ ar seisean de gháire, ag faire na ndaoine ag imeacht leo ina nduine agus ina nduine isteach san fharraige.
‘Beir greim láimhe orm!’ arsa Fatima, ós í a bhí i m’aice.
‘Ach níl aon snámh agam!’ arsa mise.
‘Cuma’, ar sise, ‘is leor a bhfuil agam don bheirt againn’.
Cheap mé gur chuala mé liú áthais agus gáire magaidh agus sinn ag léim den bhád. Cheap mé go bhfaca mé cleití i mbéal fir. Cheap mé go bhfaca mé crúca ag gearradh na spéire. Cheap mé go bhfaca mé poll dubh súile do mo leanúint síos is síos is síos i ndoimhneacht na farraige móire. (Leathanaigh 83-85)
6
Lean mé féin an gleo. Bhí gluaisteáin agus trácht ag imeacht seo is siúd is timpeall is ar ais. Ach chuaigh me san áit a raibh a bhformhór ag dul. Bhí laige éigin orm i gcónaí de bharr gur thit mé i bhfanntais, de bharr an easpa aeir, de bharr an turais farraige, agus de bharr an mhearbhaill a bhí orm faoi cén áit a raibh mé.
Bhí éadaí go leor ar chách anseo, agus mise nocht go maith. Ní hé go raibh sé ar leith fuar, ach bhí an léithe sin ag dul isteach ionam gach coiscéim dar thóg mé. Tuairim dá laghad ní raibh agam faoi cén áit a raibh mé. Bhí litreacha ar na bóithre, agus ar na fógraí ach de cheal léamh is scríobh ba bheag an mhaith domsa iad. Bhí mé san Eoraip, is fíor, ach Eoraip a bhí fliuch, agus tais, agus gruama, Eoraip a bhí gan dathanna.
Bhí Fatima imithe, bhí mo pháirtithe taistil imithe, bhí mise liom féin. Ní raibh airgead agam, ní raibh bia agam, ní raibh focail agam. Ach fós féin, is mé a bhí beo. Bhí mé beo mar tháinig mé slán. Bhí mé beo, mar ní fhaca mé an scian i súile na ndaoine a bhí ag siúl na slí ar gach taobh díom. Bhí mé beo, mar tá an bheatha go maith, agus d’fhéadfainn canadh nó léim nó rince nó gáire. D’fhéadfainn gol, leis, ach in ainneoin na n ainneoin níorbh é sin an fonn a bhí orm.
Chodail mé ar chúinne sráide an oíche sin. (Leathanaigh 124-125)
1
为什么？你们不停地问为什么。为什么我来这里， 为什么逃亡，为什么再次离去？我要去哪里？你们有些太刨根问底了！我得快点上路，时间已经不多。 说一段入夜后的故事么？那么，就请听我讲吧。 其实并没有多少听众，带耳朵来的不见得愿意听，即使有人听到，他们也并不在意。 但是既然你们问我，就应该给你们一个答案。
我当然记我出生的小镇子，它和你们所在的村镇并不一样，那里连一条街道都没有，零零散散地有一些房子，但是在我的记忆中，它们很整洁。这里从早到晚都很亮。夜晚也很如同白昼。月亮每晚都出现，她有时像个笑脸，有时又像一片土豆。 但是每天晚上它都出现在我的头顶，遥遥地挂在夜空。太阳总是那么灿烂。云，我曾以为再也看不到了，但它不可避免，因为这不是我能选择的事情。
士兵进村时我不在场。我去井边打水了。我知道，这是女人的活计，但我的妹妹身体太虚弱了，而妈妈也要为婴儿哺乳，所以我是唯可以去汲水的人，尽管我实在讨厌去打水，因为井边的女孩儿们总是在取笑我。有时候我宁愿渴死也不愿意去井边，不过这只是说说而已，因为口渴的感觉不是闹着玩的，特别是在你很可能再也喝不到水的情况下。
这就是我去那口井旁边的原因: 渴。我看着角落搂着婴儿躺在那里的母亲，啼哭的妹妹，瘦骨嶙峋的弟弟们，还有沉默的父亲。镇上所有人都充满了恐惧，估计他们被恐惧吓倒了。我想，你越是害怕恐惧，恐惧就越变得可怕。但我并不害怕。于是我去了井边。 女孩们已经在那里望着我发出讥讽的笑声了。似乎她们知道我不知道的事情，或许知道什么吧，但我真的很讨厌她们。 我觉得她们在从我身上扒下什么，让我对自己有一种奇怪的感觉。
我依然记得井边的那棵树。 在那之后我就没有看到更多的树了。这是一棵枝繁叶茂的大树，是镇上唯一的没有光秃的老古董 – 当然还有那些山羊，它们都长着胡子，看上去有几百年那么老。 女孩们喜欢聚集在井边，而男孩们则站在树的周围。 男孩子们和动物们。加上苍蝇。还有难闻的气味。这就是她们留在水边的原因。
离开那口井时，我感到十分沮丧。我感觉此时的我不是真正的自己。其中一个女孩对我咆哮，她这个举动让我突然感觉自己十分渺小。直到现在，我也不知道自己为什么会有这样的感觉。这段回家的路有大约三小时，我独自前行，因为那天我是井边唯一的男孩。 其它时候偶尔会有一两个男孩儿，但当我们在一起的时候，并没什么话可说。我们在井边取水，又各自离开。回村的路很远 - 我说过的。恐怕你们想象不出我家乡的样子，那里实在很穷，大多是沙子和灌木丛，几棵奇形怪状的树，也并没有像你们这里的山脉、田野，或者大城镇。一路上我的脑子里并没有想什么，也没有什么景物值得我留意。我只是走啊走，因为我要回家。
然而当我回到家时，家里却已空无一人。
他们都不知去向。 妈妈，婴儿，爸爸，弟弟妹妹，还有邻居们。都不见了，无踪无影。 除了几只狗，其它的牲畜也都不在了。都死去了。 墙后面有一只白色的山羊。周围一片死寂，连山羊也不出声。我头顶那一片天空仍然是蓝色的，但却听不到一声鸟叫。整个村庄都空无一人。好像是有怪风席卷了这个地方，带走了所有的人。
我放下水桶，只想逃跑。但是我能跑向哪里呢？ 回到通向井边的三个小时的小路吗？ 我没有那样做，而是围着房子走了一圈。每栋房子都是老样子，一切如常。 有些人家的门口还整齐地摆放着鞋子。其它的人家房子里放着装有食物的陶罐。但是都不见人影。起初我低声地问：
“有人吗？”
没有人回应我。
“有人吗？” 我提高了音量。
几分钟后，我又再一次大喊道：“这里有人吗？ 都在哪里啊？ 你们在哪儿？'
我喊着爸爸和妈妈的名字，喊村长汉斯。我喊啊喊啊，直到声嘶力竭。 但依然没有任何回应，任何动静。 即便是山羊也像石头一样一动不动。
3
“我是法蒂玛”，她说，“我很高兴你活了下来。”
“我也是，”我不假思索地说道。
'你要去哪里？' 她问我。
“他们说我要去欧洲，”我说。
“我们都要去欧洲，” 她说，脸上带着同样的笑容，“但到底去哪里呢？”
“我不知道，” 我说，“但欧洲不可能那么大。”
“欧洲很大，人也很多。”
“还很有钱，” 我说，脑中闪过我听过的所有有关欧洲的故事。 “听说那里遍地黄金，人人都很富有。”
“这我不知道，” 她平静地说，“但只要没有战争，其它的我都不在乎。”
我没再说话，但是脑子里想的是村子里的尸体正被狗舔着，没有食物的陶罐冒着烟。她感觉到了我的沉默，找了个话题 ：
“你去打仗了吗?”
“我没去打仗，但是它打到了我家门口。”
“我也是。我不愿看到战争，但它不请自来。你父母呢?”
“我不知道。”
“他们可能死了吧。那你的兄弟姐妹呢？”
“我也不知道。”
“他们可能也死了。”
“你呢？” 我想把问题转回给她，因为我被问得很痛苦。
“和你的情况一样，” 她说。 “士兵来了！”
这句话在我耳边回响：“士兵来了！ 士兵来了！ 士兵来了！”
“一帮强盗也来到我的村庄，这就是村子的末日了。士兵们来了，村民们都消失了。 士兵们来的时候，就是人们消失的时候。”
4
“那就是你要去的地方！”他说着，不知道从哪里拿出了一管机关枪。
“所有人都下水！” 他命令道。 “你们的旅途结束了！ 欧洲就在那边！ 如果你们会游泳，那你们就游过去吧！不会的话就听天由命!” 他冷笑着。
他抓住了一个离他最近的人，把他扔进了海里。他疯狂地向一个对他大喊大叫的人开枪，接着用枪托击打另一个人的头部。 就在这个时候，我们中的一些人已经跳进了水里，而其他站在周围的人绝望地望着天空。 月下一个巨大的黑影从船的后面升起，带着一种让人感到颤栗的愤怒冲向那个独眼的男人。 枪声立即响起，随着令人窒息的砰砰声，影子即刻消失。 骚动平静下来，人们开始跳入大海。
“下次再来可以少收你们的钱！” 他冷笑着, 看着人们一个接一个地消失在海里。
“抓住我的胳膊！” 法蒂玛说，因为她离我最近。
“但我不会游泳！” 我说。
“没关系，” 她说，“我水性好，可以带着你游。”
我从船上跳下来时， 听到一声尖叫和狂笑。 我好像看到一个男人嘴里的羽毛。似乎有一只爪子划过天空。我感觉身后有一对黑眼睛追随着我，慢慢地向大海深处沉浮。。。
6
我顺着人声噪杂的方向寻去。 来来往往的车辆如潮。 我行走在人流里。感觉很虚弱， 缺氧使我昏厥，海中的漂流令我窒息，我不知自己身在何处。
这里的人都穿着厚厚的衣服，而我却几乎衣不遮体。天气说不上特别寒冷，但每走一步却都会让我感到入骨的潮湿。我不知道我此刻在哪里。道路上的标识都使用字母，我既不会读更不会写，所以它们对我毫无帮助。此刻，我的的确确身在欧洲。湿冷，阴沉，灰暗的欧洲。
法蒂玛已不知去向，和我同行的人也不见了，只有我自己。 没有钱，没有食物，语言也不通。 但是，我还活着。是的，我逃过了死神的魔爪。我活了下来了，因为我没有从周围路人的眼里看到恐惧。我还活着，能活着真好，我还可以唱歌，蹦高，跳舞或大笑。当然我也可以流泪，但，尽管发生了可怕的一切，我不愿哭泣。
那一夜，我睡在在街角。
1
Cén fáth? Cén fáth, a deir tú liom. Cén fáth ar tháinig mé anseo, agus anois go bhfuil mé ag imeacht? Cén fáth a bhfuilim ag gluaiseacht arís? Agus cá bhfuil mo thriall? Cén méid den scéal sin atá uait? Beidh orm gluaiseacht gan mhoill, níl a oiread sin ama againn. Cuid mhaith den oíche, is dócha. Mar sin, éist liom. Is beag duine a d’éist, agus na daoine a d’éist níor chuala. Na daoine a chuala ba chuma leo. Ach ó chuir tú an cheist, tá freagra ag dul duit.
Is cuimhin liom an baile arbh as dom, gan amhras. Ní baile é mar atá agaibhse anseo. Ní dheachaigh aon tsráid tríd. Bhí na tithe scaipthe. Ach iad néata, mar is cuimhin liom. Ach bhí sé geal, geal ó mhaidin go hoíche. Bhí an oíche geal freisin. An ghealach ann gach oíche. Uaireanta mar a bheadh aghaidh ag gáire. Uaireanta eile mar a bheadh slisne de phráta. Ach bhí sí os mo chionn gach oíche, ar shlí nach mbíonn sí anseo. An ghrian ag taitneamh de shíor. Níor cheap mé riamh go mbeadh grá agam do scamaill arís. Ach beidh. Ní bheidh aon dul as agam.
Ní fhaca mé na saighdiúirí nuair a tháinig siad. Ní raibh mé ann. Bhí mé amuigh ag an tobar ag fáil uisce. Obair mná, tá a fhios agam, ach bhí mo dheirfiúr rólag le dul ann. Bhí mo mhathair ag cothú an linbh, agus ba mise an t-aon duine amháin a d’fhéadfadh dul ann. Ba ghráin liom í mar obair. Na cailíní go léir ag magadh fúm. Uaireanta b’fhearr liom bás a fháil den tart. Ach níorbh fhearr, dáiríre. Ní cúis gháire é an tart. Go háirithe an tart nuair nach bhfuil a fhios agat an bhfaighidh tú deoch eile go deo.
B’in é an fáth a ndeachaigh mé go dtí an tobar. An tart. Agus cuimhne mo mháthar sínte sa chúinne leis an leanbh. Mo dheirfiúr ag gol. Mo chuid deartháireacha chomh seang leis an maide. M’athair gan focal as. Eagla ar gach duine sa bhaile. Eagla roimh an eagla, shíl mé. Ach gan aon eagla ormsa. Chuaigh mé go dtí an tobar. Bhí na cailíní ann romham. Iad ag scigireacht is ag gáire. Cheapfá go raibh rud éigin ar eolas acu nach raibh ar eolas agamsa. B’fhéidir go raibh. Bhí fuath agam dóibh. Bhraith mé go raibh rud éigin á bhaint acu díom. Bhraith mé nár mise mé féin.
Is cuimhin liom anois an crann os cionn an tobair. Ní fhaca mé mórán crann ina dhiaidh sin go ceann tamaill. Crann mór a bhí ann a raibh mórán gruaige aige. Ba é an t-aon seanrud ar an mbaile a raibh aon ghruaig air. Seachas an gabhar. Ach bhí na gabhair go léir sean. Bhí meigeall orthu, agus féachaint na gcéadta bliain ina ngnúis. Bhíodh na cailíní timpeall ar an tobar, fad is a bhíodh na buachaillí timpeall ar an gcrann. Na buachaillí agus na hainmhithe. Na buachaillí agus na hainmhithe agus na cuileoga. Na buachaillí agus na hainmhithe agus na cuileoga agus an boladh. Níor thaitin boladh leis na cailíní. B’in é an fáth a mbídís in aice leis an uisce.
Bhí drochaoibh orm nuair a d’fhág mé an tobar. Ní raibh mé istigh liom féin ná le haon duine eile. Rinne cailín amháin drannadh liom, agus bhraith mé chomh beag le mo lúidín. Ní thuigim fós cén fáth ar bhraith mé mar sin. Bhí siúl fada agam ar ais go dtí an baile. Siúl fada fada. Siúl trí huair an chloig, mar a deirimid anois. Bhí mé liom fein, mar ba mé an t-aon bhuachaill amháin ag an tobar an lá sin. Laethanta eile, bhíodh duine nó beirt. Ar mo nós féin. Daoine nach raibh aon dul as acu. Ní deirimis mórán, fad is a bhímis ann. An t-uisce a thógaint, agus imeacht linn. Siúl fada, mar a dúirt mé, go dtí an baile. Ní dócha go dtuigfeá an taobh tíre arbh as mé. Ní raibh mórán ann. Gaineamh is mó, agus sceacha, agus crann thall is abhus. Ní raibh sléibhte mar atá anseo. Ná páirceanna, ná bailte móra. Shiúil mise ach ní raibh mé ag cuimhneamh ar rud ar bith faoi leith. Shiúil mise mar ní raibh aon rud faoi leith le feiceáil agam. Shiúil mé liom, mar b’éigean dom an baile a shroicheadh.
Nuair a shroich mé an baile, ní raibh aon duine ann romham.
Bhí gach duine imithe. Mo mháthair, an leanbh, m’athair, mo dheirfiúracha, mo dheartháireacha, na comharsana. Bhí siad ar fad imithe. Gan rian orthu. Bhí na hainmhithe imithe freisin, seachas cúpla madra. Agus bhí siad sin marbh. Bhí gabhar bán amháin laistiar de bhalla. Bhí ciúnas aisteach san áit. An gabhar féin, ní raibh gíocs as. Bhí an spéir ghorm fós os mo chionn, ach níor chuala mé éan ar bith. Bhí an baile go léir folamh. Cheapfá gur tháinig gaoth éigin agus gur scuab sí gach duine chun siúil.
Leag mé an t-uisce síos agus tháinig fonn millteanach orm rith as an áit. Ach cá rithfinn? Trí huair an chloig ar ais don tobar? Ina ionad sin, shiúil mé timpeall ar na tithe. Bhí gach teach mar ba chleachtach liom iad. Bhí gach rud mar a bhíodh. Bróga fágtha go néata i dtithe áirithe. Potaí cré agus bia te iontu i dtithe eile. Ach gan duine ar bith iontu. Labhair mé i gcogar ar dtús.
‘An bhfuil aon duine anseo?’
Ach freagra ní bhfuair mé.
‘An bhfuil aon duine anseo?’ a dúirt mé i nglór níos láidre.
Tar éis cúpla nóiméad bhí mé ag béiceach in ard mo ghutha: ‘An bhfuil aon duine anseo? Cá bhfuil gach duine? Cá bhfuil sibh?’
Ghlaoigh mé ar m’athair is ar mo mháthair. Ghlaoigh mé ar Hansa, taoiseach an bhaile. Ghlaoigh mé is ghlaoigh mé is ghlaoigh mé go dtí go raibh mo ghuth caite. Ach freagra ar bith, ná rian de fhreagra ní bhfuair mé. An gabhar féin, d’fhan sé gan corraí as. (Leathanaigh 5-11)
3
‘Is mise Fatima’, ar sise, ‘tá áthas orm gur tháinig tú slán.’
‘Mise freisin’, arsa mise, ach ní raibh mórán ama agam le smaoineamh i gceart air.
‘Cá bhfuil tú ag dul?’ a d’fhiafraigh sí díom.
‘Deirtear liom go bhfuil mé ag dul chun na hEorpa’, arsa mise.
‘Táimid go léir ag dul chun na hEorpa’, ar sise, agus an gáire sin i gcónaí ar a béal, ‘ach cén áit go díreach?’
‘Níl a fhios agam’, arsa mise, ‘ach ní féidir go bhfuil an Eoraip chomh mór sin’.
‘Tá an Eoraip ollmhór, lán de dhaoine.’
‘Lán d’airgead, leis,’ arsa mise, ag cuimhneamh dom ar na scéalta a chuala mé. ‘Deirtear go bhfuil ór le fáil ar na sráideanna, agus go bhfuil gach duine saibhir.’
‘Níl a fhios agam faoi sin,’ ar sise go ciúin, ‘ach is cuma liom fad is nach bhfuil aon chogadh ann.’
Ní dúirt mise faic, ach bhí cuimhne agam ar na corpáin sa bhaile, ar na madraí á líreac, ar an deatach ag éirí ó phota gan bhia. Thug sí an tost faoi deara. Rinne sí an tost a scagadh.
‘Bhí tú sa chogadh?’ Ceist a bhí ann.
‘Ní raibh mise sa chogadh’, a dúirt mé, ‘ach tháinig an cogadh chugam’.
‘Chugamsa freisin’, ar sise, ‘níor thug mé aon chuireadh dó. Tagann an cogadh chugat gan chuireadh, gan iarraidh. Do thuismitheoirí?’
‘Níl a fhios agam’.
‘Ionann sin agus iad a bheith marbh. Do chuid deartháireachta, deirfiúracha?’
‘Níl a fhios agam ach oiread’.
‘Ionann sin agus iad a bheith marbh chomh maith céanna’.
‘Agus tusa?’ Bhí mé ag iarraidh an cheist a chasadh ar ais chuici. Bhí róphianmhar domsa.
‘Mar an gcéanna,’ ar sise. ‘Tháinig na saighdiúirí’.
D’fhan an frása ag sondáil i mo chluasa. ‘Tháinig na saighdiúirí! Tháinig na saighdiúirí! Tháinig na saighdiúirí!’
Tháinig dream éigin chun an bhaile agam féin, agus b’in deireadh leis an mbaile. Tháinig na saighdiúirí agus d’imigh na daoine. D’imigh na daoine nuair a tháinig na saighdiúirí. (Leathanaigh 47-49)
4
‘Gach duine agaibh isteach san fharraige!’ ar seisean mar ordú. ‘Tá an turas thart! Tá an Eoraip ansin thall! An té a bhfuil snámh aige, snámhadh! An té nach bhfuil, bíodh an chearc aige!’ Agus dhein smutadh mór gáire.
Rug greim ar an té is túisce a bhí ina aice, is rop isteach san fharraige é. Bhain slais as duine eile a bhí ag glámáil chuige, agus bhuail buta den ghunna ar chloigeann duine eile. Faoi sin, bhí cuid againn ag léim san fharraige. Cuid eile ina seasamh thart ag féachaint go fiáin ar an spéir. D’ardaigh scáil mhór dhubh aníos as tóin an bháid, fear a scuchfadh an ghealach anuas déarfá, is rinne áladh faoi fhear na leathshúile. Chualathas prap láithreach ón ngunna, prap marbhánta múchta, ach mharaigh an scáil de phreab. B’in deireadh le haon útamáil. Thosaigh cách ar léim isteach san fharraige.
‘Beidh sé níos saoire má thagann sibh an treo seo arís!’ ar seisean de gháire, ag faire na ndaoine ag imeacht leo ina nduine agus ina nduine isteach san fharraige.
‘Beir greim láimhe orm!’ arsa Fatima, ós í a bhí i m’aice.
‘Ach níl aon snámh agam!’ arsa mise.
‘Cuma’, ar sise, ‘is leor a bhfuil agam don bheirt againn’.
Cheap mé gur chuala mé liú áthais agus gáire magaidh agus sinn ag léim den bhád. Cheap mé go bhfaca mé cleití i mbéal fir. Cheap mé go bhfaca mé crúca ag gearradh na spéire. Cheap mé go bhfaca mé poll dubh súile do mo leanúint síos is síos is síos i ndoimhneacht na farraige móire. (Leathanaigh 83-85)
6
Lean mé féin an gleo. Bhí gluaisteáin agus trácht ag imeacht seo is siúd is timpeall is ar ais. Ach chuaigh me san áit a raibh a bhformhór ag dul. Bhí laige éigin orm i gcónaí de bharr gur thit mé i bhfanntais, de bharr an easpa aeir, de bharr an turais farraige, agus de bharr an mhearbhaill a bhí orm faoi cén áit a raibh mé.
Bhí éadaí go leor ar chách anseo, agus mise nocht go maith. Ní hé go raibh sé ar leith fuar, ach bhí an léithe sin ag dul isteach ionam gach coiscéim dar thóg mé. Tuairim dá laghad ní raibh agam faoi cén áit a raibh mé. Bhí litreacha ar na bóithre, agus ar na fógraí ach de cheal léamh is scríobh ba bheag an mhaith domsa iad. Bhí mé san Eoraip, is fíor, ach Eoraip a bhí fliuch, agus tais, agus gruama, Eoraip a bhí gan dathanna.
Bhí Fatima imithe, bhí mo pháirtithe taistil imithe, bhí mise liom féin. Ní raibh airgead agam, ní raibh bia agam, ní raibh focail agam. Ach fós féin, is mé a bhí beo. Bhí mé beo mar tháinig mé slán. Bhí mé beo, mar ní fhaca mé an scian i súile na ndaoine a bhí ag siúl na slí ar gach taobh díom. Bhí mé beo, mar tá an bheatha go maith, agus d’fhéadfainn canadh nó léim nó rince nó gáire. D’fhéadfainn gol, leis, ach in ainneoin na n ainneoin níorbh é sin an fonn a bhí orm.
Chodail mé ar chúinne sráide an oíche sin. (Leathanaigh 124-125)
